ENG: I went to Tarnów for the first time in 2005. I stayed with a good friend of mine. I remember one evening we watched a recording of a happening. People were walking in a procession holding large flags and various objects in their hands. They were walking on the pavement. There were cars driving past. At the end, someone delivered a manifesto. It contained the demand that the street they were walking on would be the most beautiful street in Tarnów - a pedestrian street, without cars, with flowers growing. By 2005, this vision had been realised. Wałowa Street, where the happening took place, was undoubtedly the most beautiful street in the city. It was bustling with life. People frequented the many shops and restaurants. Later, however, large shopping malls were built and the street became deserted. The season does not matter much here. The view is usually similar. Of course, there are exceptions. The real crowds are usually attracted by the street theatre festival. But in Poland we say: the exception proves the rule.
PL: Pierwszy raz pojechałem do Tarnowa w 2005 roku. Zatrzymałem się u mojego dobrego kolegi. Pamiętam jak jednego wieczoru obejrzeliśmy zapis happeningu. Ludzie szli w korowodzie trzymając w rękach wielkie flagi i różne przedmioty. Szli po chodniku. Obok przejeżdżały samochody. Na koniec ktoś wygłosił manifest. Zawierał on postulat, aby ulica po której szli była najpiękniejszą ulicą Tarnowa - ulicą dla pieszych, bez samochodów, z rosnącymi kwiatami. W 2005 roku wizja ta była już zrealizowana. Ulica Wałowa, na której odbył się happening, niewątpliwie była najpiękniejszą ulicą tego miasta. Tętniło na niej życie. Ludzie odwiedzali liczne sklepy i restauracje. Później jednak wybudowano wielkie galerie handlowe i ulica opustoszała. Pora roku nie ma tu dużego znaczenia. Widok zwykle jest podobny. Oczywiście są wyjątki. Prawdziwe tłumy przyciąga zwykle festiwal teatrów ulicznych. No, ale w Polsce mówimy: wyjątek potwierdza regułę.
ENG: In the second part, we ended our winter walk on Rybna Street. So, we reach Wałowa Street. Here, on the corner of a tenement house, we meet a sculpture of Roman Brandstaetter - a writer and poet connected with Tarnów.
PL: W drugiej części nasz zimowy spacer zakończyliśmy na ulicy Rybnej. Dochodzimy nią do ulicy Wałowej. Tutaj na rogu kamienicy spotkamy rzeźbę Romana Brandstaettera - związanego z Tarnowem pisarza i poety.
ENG: If you turn right, you will reach Hungarian Square, where there is a monument to General Bem. However, we will turn left.
PL: Jeśli skręcimy w prawo dojdziemy do Placu Węgierskiego, na którym stoi pomnik generała Bema. My jednak skręcimy w lewo.
ENG: Wałowa Street was laid out at the end of the 18th century along the town walls erected in the Middle Ages. By that time, most of them had already been demolished. It is worth mentioning that Tarnów was granted city rights in 1330. Interestingly, at the beginning of the 16th century it was probably the largest private town in the Kingdom of Poland. Until 1567 it belonged to the Tarnowski family.
PL: Ulica Wałowa wytyczona została pod koniec XVIII wieku wzdłuż postawionych w średniowieczu murów miejskich. W tamtym okresie większość z nich została już rozebrana. Warto dodać, że Tarnów prawa miejskie otrzymał w 1330 roku. Co ciekawe, na początku XVI wieku było to prawdopodobnie największe w Królestwie Polskim prywatne miasto. Do 1567 roku należało do rodziny Tarnowskich.
ENG: It is worth mentioning that a private town with a system of walled defences was not a very common phenomenon in Poland at that time. However, the Tarnowski family took care of security and the town could be considered modern. It even had its own secondary school established by the owner of Tarnów and at the same time an outstanding commander - Jan Amor Tarnowski.
PL: Warto dodać, że prywatne miasto posiadające system murowanych murów obronnych nie był zbyt częstym zjawiskiem w ówczesnej Polsce. Tarnowscy jednak dbali o bezpieczeństwo a miasto można było uznać za nowoczesne. Miało nawet swoją szkołę średnią utworzoną przez właściciela Tarnowa, a równocześnie wybitnego dowódcę - Jana Amora Tarnowskiego.
ENG: Walking down Walowa Street, we can see three secondary schools. Two of them are at Brodzińskiego Street, another at Piłsudskiego Street.
PL: Idąc ulicą Wałową możemy zobaczyć trzy szkoły średnie. Dwie z nich są przy ulicy Brodzińskiego, kolejna przy ul. Piłsudskiego.
ENG: Meanwhile, we pass Brodzińskiego Street and go straight to the Multimedia Art Centre. This is the only modern building on Wałowa Street. I will leave its appearance without any comment.
PL: Tymczasem mijamy ulicę Brodzińskiego i idziemy prosto do Multimedialnego Centrum Artystycznego. Jest to jedyny nowoczesny budynek przy ulicy Wałowej. Jego wygląd pozostawię bez komentarza.
ENG: There used to be an early 20th century building here, but it was demolished so that everyone could see the defensive tower from the street. In my opinion, it was better when it was hidden and everyone could discover it on their own when exploring the town.
PL: Kiedyś stała tu kamienica z początku XX wieku, ale zburzono ją, aby każdy mógł zobaczyć z ulicy basztę obronną. Moim zdaniem lepiej było, gdy była ukryta i każdy mógł ją odkryć sam podczas eksploracji miasta.
ENG: Next to the tower is a staircase, which will take you to Kapitulna Street.
PL: Obok baszty są schody, którymi dojdziemy do ulicy Kapitulnej.
ENG: The Multimedia Arts Centre is open on Mondays, Wednesdays, Thursdays and Sundays from 10 a.m. to 5 p.m. Sometimes there are exhibitions, sometimes workshops. However, I don't want to complain too much so we move on.
PL: Multimedialne Centrum Artystyczne otwarte jest w poniedziałki, środy, czwartki i niedziele od 10.00 do 17.00. Czasem są jakieś wystawy, czasem warsztaty. Nie chcę jednak zbytnio narzekać więc idziemy dalej.
ENG: After a while, we will see one of the most magnificent buildings in Tarnów, which formerly housed the Municipal Savings Bank.
PL: Po chwili zobaczymy jeden z najokazalszych budynków Tarnowa, w którym mieściła się dawniej Miejska Kasa Oszczędności.
ENG: The building was constructed between 1880 and 1882 and is quite an important point on the city map.It houses a representative ballroom called the Sala Lustrzana (Mirror Room), where special events and sessions of the Tarnów City Council are held.
PL: Budynek został zbudowany w latach 1880–1882. Jest on dość ważnym punktem na mapie miasta. Mieści się w nim reprezentacyjna sala balowa zwana Salą Lustrzaną, w której organizowane są wydarzenia okolicznościowe oraz sesje Rady Miasta Tarnowa.
ENG: Passing by Legion Street, we can see the back of the Church of the Holy Cross and St Philip Neri. This was an important place during the communist era, when various plaques commemorating the victims of the regime were displayed. In the church we can also see buttons from uniforms found in Katyn (traces of the 1940 Soviet genocide).
PL: Przechodząc obok ulicy Legionów możemy zobaczyć tył kościoła św. Krzyża i św. Filipa Neri. Było to ważne miejsce w czasach komunizmu, kiedy to pojawiały się w nim różne tablice upamiętniające ofiary reżimu. W kościele możemy zobaczyć również guziki z mundurów odnalezione w Katyniu (ślady sowieckiej zbrodni z 1940 roku).
ENG: By the way, if you want to see what Wałowa Street looked like under communism (at the end of the 1980s), there is a video recorded from a moving car. I used it in a clip for one of my songs. From 2:21 to 3:40 you can see Wałowa Street.
PL: A propos, jeśli chcecie zobaczyć jak wyglądała Wałowa w czasach komunizmu (pod koniec lat 80-tych), to zachowało się nagranie wideo z jadącego samochodu. Wykorzystałem je w klipie do jednego z moich utworów. Od 2:21 do 3:40 można zobaczyć Wałową.
ENG: Nowadays, there are increasing calls to bring back car traffic on Wałowa Street. I, however, prefer it to remain as it is.
PL: Dziś coraz częściej pojawiają się głosy, aby przywrócić ruch samochodów na Wałowej. Ja jednak wolę by pozostało jak jest.
ENG: Next to the former Municipal Savings Bank building is the Katyn Victims Square, as well as the First High School. There's also @foggymeadow's favourite place in the neighbourhood - Sofa. If you like good food, you will find it there.
PL: Obok budynku byłej Miejskiej Kasy Oszczędności znajduje się Plac Ofiar Katynia, a także I Liceum. W sąsiedztwie jest też ulubiony lokal @foggymeadow - Sofa. Jeśli ktoś lubi dobre jedzenie, to tam je znajdzie.
ENG: What, in my opinion, distinguishes Tarnow is quite a large number of monuments and commemorations of various kinds. One of these is the Poets' Bench, which stands on Wałowa Street.
PL: To co moim zdaniem wyróżnia Tarnów to całkiem duża liczba pomników i różnego rodzaju upamiętnień. Jednym z nich jest Ławka Poetów, która stoi na Wałowej.
ENG: There are three poets sitting on the bench: Agnieszka Osiecka, Jan Brzechwa and Zbigniew Herbert, who is the patron of the Kingdom Without Limit (@krolestwo).
PL: Siedzi na niej trzech poetów: Agnieszka Osiecka, Jan Brzechwa i Zbigniew Herbert, który jest patronem Królestwa Bez Kresu (@krolestwo).
ENG: The author of the sculptures is Tarnów-based artist Jacek Kucaba.
PL: Autorem rzeźb jest tarnowski artysta, Jacek Kucaba.
ENG: 60 metres from the Poets' Bench, on the other side of the street, you will find another sculpture. This is a statue of King Władysław Łokietek (Ladislaus the Elbow-high).
PL: 60 metrów od Ławki Poetów, po drugiej stronie ulicy, znajdziemy kolejną rzeźbę. Jest to pomnik króla Władysława Łokietka.
ENG: It was this king who granted Tarnów city rights on 7 March 1330.
PL: To właśnie ten władca 7 marca 1330 roku nadał Tarnowowi prawa miejskie.
ENG: From the monument to the Polish king we have only 100 metres to the end of Walowa Street. At its end, you will find a place where you can buy waffles, cream horns and ice cream. Cream horns have been made according to their own recipe since 1971.
PL: Od pomnika polskiego króla mamy już tylko 100 metrów do końca ulicy Wałowej. Na jej końcu znajdziemy miejsce, w którym kupimy gofry, rurki z kremem i lody. Wytwarzane są one od 1971 roku wg własnej receptury.
ENG: From Wałowa Street we can turn left. We will then reach Kazimierza Wielkiego Square and the Market Square, which I described in the second part.
PL: Z ulicy Wałowej możemy skręcić w lewo. Dojdziemy wtedy do Placu Kazimierza Wielkiego oraz do Rynku, który opisałem w drugiej części.
ENG: We can also turn into Targowa Street and follow the route described in the first part.
PL: Możemy również skręcić w ulicę Targową i przejść trasę opisaną w części pierwszej.
ENG: We, however, will end this winter walk at the Tram. Without a doubt, this is my most visited place in Tarnów. It is a small cafe on Sobieski Square run by DJ Celownik, with whom I recorded the folkRAP album in 2009. Back then he was already telling me about his idea of doing a café in a tram. The concept had its historical basis. For at the beginning of the 20th century, trams used to run in Tarnów. The first (and only) line was launched in 1911. It was 2 and a half kilometres long. Courses were every 6 minutes from 6 in the morning until 10 at night. However, the Germans were disturbed by the trams and on 21 July 1942 they liquidated the line and sent the carriages to Lviv. The one that stands on Sobieski Square was brought from that city.
PL: My jednak ten zimowy spacer zakończymy w Tramwaju. Bez wątpienia jest to najczęściej odwiedzane przeze mnie miejsce w Tarnowie. Jest to mała kawiarnia na Placu Sobieskiego prowadzona przez dj-a Celownika, z którym w 2009 roku nagrałem płytę folkRAP. Już wtedy opowiadał mi o swoim pomyśle zrobienia kawiarni w tramwaju. Pomysł miał swoje podstawy historyczne. Na początku XX wieku bowiem tramwaje jeździły po Tarnowie. Pierwszą (i jedyną) linię uruchomiono w 1911 roku. Miała 2 i pół kilometra. Kursy były co 6 minut od 6 rano do 10 w nocy. Niemcom jednak tramwaje przeszkadzały i 21 lipca 1942 roku zlikwidowali linię a wagony wysłali do Lwowa. Ten, który stoi na Placu Sobieskiego został przywieziony właśnie z tego miasta.
ENG: Cafe Tramwaj has a unique atmosphere. It's not just the looks alone (that's how it looks like inside), or the old music playing in the background, or even the best coffee in town. The main asset is the people who flock here. This leads to many interesting conversations, which are often joined by outside coffee lovers.
PL: Cafe Tramwaj ma klimat. Nie chodzi jedynie o sam wygląd (tak wygląda w środku), ani o starą muzykę lecącą w tle, ani nawet o najlepszą kawę w mieście. Głównym atutem są ludzie, którzy się tu zjawiają. Skutkuje to wieloma ciekawymi rozmowami, do których często dołączają się postronni miłośnicy kawy.
ENG: And so our winter walk came to an end. Of course, thanks to it I managed to show only a small part of Tarnów. You can see it on the attached maps. But one has to start somewhere. And I hope I managed to encourage at least one person to visit this beautiful city.
PL: I tak dobiegł końca nasz zimowy spacer. Oczywiście udało mi się dzięki niemu pokazać tylko małą część Tarnowa. Widać to na załączonych mapach. Od czegoś jednak trzeba zacząć. No i mam nadzieję, że udało mi się zachęcić choćby jedną osobę do odwiedzenia tego pięknego miasta.
(1) Rybna (START)
(2) Sofa
(3) Ławka Poetów / Poets' bench
(4) Pomnik Władysława Łokietka / Monument of the king
(5) Cafe Tramwaj
